In hoeverre neem jij iets aan, zonder dat je weet of het waar is? Als iemand pleitte dat je niet iets van een ander aanneemt, zonder je eigen waarheid zelf te onderzoeken, dan was het ‘de Boeddha’. Een aantal jaar geleden ontdekte ik, dat de essentie van de leiderschaps- en coachingsmethoden die ik nu leerde al zo’n 600 jaar voor Christus door een man werd geleerd aan zijn leerlingen. Deze man kennen we als ‘Boeddha’. De meesten mensen associeren het boeddhisme wellicht met Boeddha-beeldjes als een soort god. Maar de essentie van het boeddhisme staat daar helemaal los van. Ik was nieuwsgierig. Ik kocht een boek over het boeddhisme en besloot op 8420 km hier vandaan een Tibetaans boeddhistische cursus te volgen in een klooster in Nepal. Wat is het boeddhisme?

Het boeddhisme: een godsdienst, religie of levenswijze?

Het boeddhisme is geen godsdienst. Het gaat niet uit van een God of een hogere macht die je vertelt wat je moet doen. Integendeel. De boeddhistische leer gaat uit van de realiteit, het hier en nu, en van jou. Van jouw eigen waarneming, jouw eigen autoriteit en jouw eigen verantwoordelijkheid.

In het boek ‘Boeddhisme in alle eenvoud’ las ik dat het boeddhisme in zijn essentie juist niet religieus is.[1] Boeddhisten leven volgens de boeddhistische leer, deze wordt Boeddha-dharma genoemd. Dit biedt een levenswijze om tot verlichting te komen. De leer bestaat uit filosofie, psychologie en practica. Daarnaast zijn uit het boeddhisme religieuze stromingen ontstaan. Deze stromingen hebben aan de boeddhistische leer religieuze aspecten gevoegd zoals karma en reïncarnatie, maar ook rituelen of symbolen, zoals het Boeddha-beeld. Die zijn dus ontstaan vanuit de stromingen, maar staan los van de essentie van de boeddhistische leer.

Wie is ‘de Boeddha’?

Boeddha is dus geen god. Zijn oorspronkelijke naam is Gautama. Hij leefde in de zesde eeuw voor Christus in Noord-India (tegenwoordig Nepal) en was de zoon van een rijke koning. Op een dag ontdekte hij hoe het leven buiten de paleismuren was. Daar leerde hij een andere wereld kennen, waarin het bestaan vergankelijk, onzeker en verdrietig was. Dit wetende, besloot hij een antwoord te vinden op de vraag wat de zin van het leven was. Hij onderwierp zich aan leringen van religieuze leraren uit die tijd, maar het lukte hem niet om zijn intense verdriet van het leven te verlichten. Uit pure wanhoop (zo vertelt men) ging hij onder een boom zitten en mediteren. Onder die boom doorgrondde hij uiteindelijk volledig het probleem van het menselijk bestaan. Het probleem van al het menselijk lijden. En zo bereikte hij verlichting. Vanaf die dag werd hij Boeddha genoemd, wat ‘de ontwaakte’ betekent.[2]

Wat betekent ontwaken?

Een boeddha is een ontwaakt mens. Je bent ‘ontwaakt’, omdat je jezelf en het leven anders ziet. Juist ziet. Met zien wordt niet bedoeld dat je visueel iets anders ziet. Zien betekent ‘weten’ vanuit je gevoel. Vanuit jouw essentie. Het betekent dus niet ‘weten’ vanuit je gedachten. Ik kan me voorstellen dat je dit nu misschien nog steeds niet helemaal begrijpt. Jij kunt dit alleen (echt) begrijpen, als je zelf herkent hoe het is om iets vanuit je gevoel ‘te weten’. Je herkent het direct als je het weet, want je ervaart ‘Aha, dit is wat ze bedoelen’. Iedereen kan het (leren) herkennen door het zelf te ervaren. Zoals ik al schreef bestaat het boeddhisme uit filosofie, psychologie en practica. Dus hoe ervaar je dat? Door zelf te gaan onderzoeken en ontdekken hoe jij in elkaar zit. Door te herkennen wanneer je iets gelooft dat waar is doordat je het onbewust als een overtuiging hebt aangenomen van een ander. Dat je onbewust het verleden op het heden projecteert. Door te zien dat je onbewust jezelf identificeert met vormen, zoals: je werk (‘ik ben coach’), je huis (‘mijn huis‘), je emoties (‘ik ben bang’). Door te ontdekken dat je bewustzijn (vormloos) bent. Meditatie is hiervoor een methode die in het boeddhisme wordt gebruikt. Pas als jij zelf ziet, ervaart, weet, wat de waarheid is (ofwel de realiteit zonder dat jij je identificeert met vormen of overtuigingen uit het verleden projecteert op het heden), dan word je wakker. Je ontwaakt.

Ook jij hebt boeddha-potentie

In het klooster leerde ik dat er meerdere boeddha’s op de wereld zijn. Lama’s[3], priesters, maar het kunnen ook artsen, politici of anderen zijn. Jezus was ook een boeddha. Elke boeddha is een menselijk wezen en zal zich nooit als god neerzetten. Iedereen heeft de potentie boeddha te zijn. Als je verlichting bereikt, kun jij dus ook boeddha te zijn. In het klooster noemde ze dat ‘buddha-potential’. Dat is het pure bewustzijn in jou, dat ieder mens, (eigenlijk ieder leven op aarde) in ons draagt. Wij zijn bewustzijn. Hoe bereik je verlichting? Verlichting bereik je volgens de Boeddha, door het volgen van het achtvoudige pad van de Boeddha-dharma. Daar over vertel ik in een volgende blog meer.

Het boeddhisme in een notendop

Het boeddhisme is in essentie een levenswijze, die ook religieuze stromingen kent. Wat mij zo inspireert is juist die levenswijze. Geen dogma, maar zelf leren om ‘zuiver waar te nemen’ (dus zonder invullingen, aannames, projecties en overtuigingen). Een levenswijze die als uitgangspunt heeft dat jij de autoriteit over jezelf bent. De boeddha wijst met het achtvoudige pad de richting naar verlichting. Hij is niet groter dan jij. Het is geen god. De Boeddha was een ‘ontwaakt mens’ en hij wijst de weg naar verlichting op basis van zijn ervaring. Jij bent degene die zich – als je dat wilt- door zelfonderzoek letterlijk ont-wikkelt van alle onjuiste denkbeelden. Waardoor je jezelf kunt bevrijden van jouw innerlijk lijden. Jij bent vrij om keuzes te maken. Om te ontdekken. Ga dus vooral op onderzoek uit. En stel jezelf continu de vraag; klopt het wat ik nu denk? Neem niet klakkeloos iets van een ander aan, onderzoek altijd zelf of die overtuiging in diepste zin ook voor jou klopt. Of je 100% zeker weet of die overtuiging waar is (zoals Byron Katie zou zeggen). Dus neem ook niet klakkeloos aan wat hier staat geschreven door mij, maar onderzoek het met een open kritische blik zou ik zeggen 😉

Groet,

Anouk

[1] Steve Hagen 1997, ‘Boeddhisme in alle eenvoud’, p.17.

[2] Steve Hagen 1997, ‘Boeddhisme in alle eenvoud’, p. 14 en 15.

[3] Een Lama is een religieus leraar in het Tibetaans Boeddhisme.

Vond je dit artikel interessant en wil je meer leren over meditatie en bewustzijn? Kijk dan eens of mijn cursus iets voor jou is.